2 Μαρ 2009

"Αποχαιρετισμός", Γιάννης Ρίτσος


Ο Γρηγόρης Αυξεντίου γεννήθηκε στην κωμόπολη Λύση, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 22 Φεβρουαρίου 1928.Έπεσε στις 3 Μαρτίου 1957, κοντά στην Ιερά Μονή Μαχαιρά, σε μάχη εναντίον των Άγγλων. Για τον ήρωα ο Γ. Ρίτσος έγραψε την ποιητική σύνθεση "Αποχαιρετισμός".

Στον "Αποχαιρετισμό" ο Γιάννης Ρίτσος παρουσιάζει τον εσωτερικό στοχασμό και την πάλη του ήρωα που οδηγεί στην αυτογνωσία. Ο ήρωας προσπαθεί να αποκαλύψει και να γνωρίσει τον εαυτό του. Μέσα από την κατάκτηση της αυτογνωσίας οδηγείται στην απόφαση της θυσίας συνειδητά και αυτόβουλα. Κι αυτή η απόφαση συνδέεται με την προσήλωση στο υπέρτατο χρέος για αξιοπρέπεια και ελευθερία.Ο ήρωας ολομόναχος βρίσκεται σε μια υπέρτατη στιγμή, ενώπιος ενωπίω με τον εαυτό του και τον κόσμο. Αυτή η μοναξιά, ωστόσο, καταργείται ολοκληρωτικά, γιατί η ως τη θυσία προσήλωση στο ιδανικό της ελευθερίας ανοίγει μια δίοδο κι ολόκληρος ο κόσμος με τις αξίες του πλημμυρίζει τη σπηλιά. Ο θάνατος εδώ δεν είναι θάνατος αλλά η πιο έντονη και δραματική κατάφαση της ζωής.

Αποχαιρετισμός

Γιάννης Ρίτσος

Εν τάξει αδέρφια. Εδώ δεν είναι ακατόρθωτη η αδερφοσύνη
για μας και για όλους.
Εδώ οι διαφορές βουλιάζουνε σ' ένα χαμόγελο.

........................................................................
Με τούτη την αγάπη, λέω, πως μια μέρα, οι ξύλινοι σταυροί
θα μπουμπουκιάσουν τριαντάφυλλα - ναι, κι ο δικός μου ο σταυρός,
ο καμένος, ο πέτρινος,
με τούτη, λέω, την αγάπη μια μέρα θα λυγίσουμε
κείνους που φέρνουν τ' άδικο και σπέρνουνε το μίσος.
Τούτη είναι η εντολή μου -
μ' όλο που αυτή την ώρα δεν το ξέρω το μίσος
σα να μην τόμαθα ποτές ή να το ξέχασα. Γεια σας.

Όλο ετοιμάζουμαι να φύγω. Όλο σας αποχαιρετώ, κι ακόμα στέκω σαν κάτι νάχω να προστέσω ακόμα στον κόσμο.
Σα νάχω να προσφέρω λίγη ακόμα ευτυχία σε σας απ' το μεδούλι μου.
Θυμάμαι -
καλοκαιριάτικο σούρουπο ήταν -
σταμάτησα τ' αμάξι μπροστά σε μια καλύβα. Διψούσα.
Μια μαυροφορεμένη γριά με φίλεψε με το κανάτι δροσερό νερό.
" Φχαριστώ γιαγιά ", της είπα. " Καλή λευτεριά, γιε μου ", αποκρίθηκε.
" Καλή λευτεριά, γιαγιά " της ξανάπα - κι ένιωσα πως της την χρωστάω.
Μου΄βγαλε το κασκέτο και μου σφούγγισε με το χέρι της
το κούτελό μου.( Ξέρετε, κι οι γριές μπορούνε να χαμογελάνε. )
Τη λευτεριά το λοιπόν ο καθένας μας τήνε χρωστάει σ' όλους.
Μια λευτεριά μονάχα για τον ένα δε φελάει σε τίποτα ( αν υπάρχει ).
Τίποτα δεν είναι μήτε για τον ίδιον.
" Άντε γεια σου γιαγιά.
Καλή λευτεριά, το λοιπόν " -
κι έτριψα λίγο τα μάτια μου
- έπεφτε κιόλας γαλανό το θάμπος
της βραδιάς, δεν καλόβλεπα.

Κι όπως τράβηξα πάλι με χαμηλωμένα τα δυο φώτα μου( γιατί
έφεγγε ακόμα )
ένιωθα ν' ανεβαίνω με τ' αμάξι μου,
μαζί κι ο μέγας κάμπος της Μεσαορίας
βαθύς και σιωπηλός, αχνισμένος απ' το αργό φεγγαρόφωτο,
ένιωθα ν' ανεβαίνω ίσα στον ουρανό
κι ένιωσα το φεγγάρι που με χτύπησε κατάστηθα ολόδροσο,
σάμπως χρυσό κωνσταντινάτο,
το φεγγάρι κρεμασμένο μ' ένα σπάγκο απ' το λαιμό μου,
να μου δροσίζει την καρδιά
και λίγο - λίγο να ζεσταίνεται και ν' αχνίζει στον κόρφο μου.

Κι έλεγα μέσα μου :δε φτάνει το τραπέζι, μήτε κάμποσος παράς
στην τσέπη,
μήτε το ψωμί και το φιλί, - δε φτάνει.
Ο άνθρωπος είναι πιο τρανός απ' την καθημερνή την έγνοια του.
Κι έλεγα πάλι που ο άνθρωπος αρχίζει από την έγνοια του για το ψωμί
κι όλο τραβάει πιο πέρα απ' τη σκλαβιά του,
από σκλαβιά σε σκλαβιά, από ξεσκλάβωμα σε ξεσκλάβωμα,
απ' το ξεσκλάβωμα της πατρίδας, στο ξεσκλάβωμα του κόσμου,
ώσπου να νιώσει, μπαίνοντας ίσα στον ουρανό,
ν' αχνίζει το φεγγάρι στον κόρφο του,
ώσπου να κλάψει μια νύχτα από αγάπη για όλο τον κόσμο.
Έτσι άφησα σ' ένα χαντάκι τ' αμάξι μου.
Πήρα τ' όπλο. Κι ανέβηκα στο βουνό.
Έτσι βρέθηκα σε τούτη τη σπηλιά που το στόμιό της
βλέπει ολόισα τον ήλιο.
Το στρογγυλό της στόμιο είναι ο ίδιος ο ήλιος
που θα τον νιώσω πάλι δροσερό,
καθώς θα με περνάνε,( όπως κείνη τη νύχτα το φεγγάρι)
- θα τον νιώσω δροσερό κωνσταντινάτο
να μου δροσίζει το καμένο στήθος,
κι έτσι λίγο - λίγο
να ζεσταίνεται ο ήλιος και ν' αχνίζει στον κόρφο μας.
Γεια σας.
(Απόσπασμα)

15 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Στίχοι ξεχωριστοί που υμνούν ένα από τους πιο αγνούς αγωνιστές της ελευθερίας!
Εκπαιδευτικός

lakis είπε...

Εξαιρετική ανάρτηση. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε. Μέρα καλή

Ανώνυμος είπε...

Εύα μου,
να 'σαι καλά γι αυτή την ανάρτηση του αποσπάσματος του Ρίτσου.

Δεν υπάρχουν πολλοί σαν τον Γρηγόρη Αυξεντίου στην ιστορία μας.

Η συνειδητή επιλογή του θανάτου για μια Ιδέα...Η ύψιστη θυσία της ζωής, με μόνη ανταμοιβή τη στιγμιαία προ του τέλους αίσθηση, ότι ναι, φέρει κάποιος επάξια τον τίτλο του Ανθρώπου, του Ελεύθερου Ανθρώπου...

VAD είπε...

Εδωσε το δικό του καλον αγώνα,για νάρθουν οι δικοί του να τον προδώσουν στη συνέχεια,1974...

VAD είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Phivos Nicolaides είπε...

Ο Αυξεντίου είναι η προσωποποίηση των υψηλών ιδανικών, του αληθινού μαχητή για την ελευθερία, παράδειγμα για όλους μας!

Eva Neocleous είπε...

@Ανώνυμος/η,
ο Αυξεντίου πράγματι αποτελεί σύμβολο κι ο Ρίτσος καταφέρνει να αναδείξει, μέσα από την ποιητική του σύνθεση, το μεγαλείο του.

@ Λάκης Φουρουκλάς,
είναι χρέος μας να θυμόμαστε και να τιμούμε τους ήρωές μας.
Να΄στε καλά.

Ανώνυμος είπε...

Σήμερα γιορτάζει η Ρωμιοσύνη , η λευτεριά και η γενναιότητα στη μνήμη του Γρηγόρη Αυξεντίου , αλλά και οι δάσκαλοι του γένους όπως ο Γιάννης Ρίτσος , ο Σολωμός ο Σικελιανός.....
Θα σας πρότεινα να διαβάσετε τον αποχαιρετισμό με χημηλή ακουστική υπόκρουση το Requiem for a dream By Clint Mansell

http://www.youtube.com/watch?v=e2Ma4BvMUwU

Eva Neocleous είπε...

Λεμέσιά μου,
μια τέτοια μέρα, της ηρωικής θυσίας του Γρηγόρη Αυξεντίου, οφείλουμε να αποτίουμε φόρο τιμής.
Ο Ρίτσος, καταφέρνει μέσα από αυτό το μονόλογο του ήρωα, να αναδείξει την ανθρώπινη πτυχή του και ταυτόχρονα να τονίσει το μεγαλείο της θυσίας του.
Αυτόβουλα και αυτοπροαίρετα επιλέγει το θάνατο, ο ήρωας, για να υπηρετήσει έτσι τις υπέρτατες πανανθρώπινες αξίες.Ο θάνατός του συνιστά τη μεγαλύτερη κατάφαση της ζωής.

Eva Neocleous είπε...

VaD μου,
από προδοσίες... βρίθει τόσο η Ιστορία της Ελλάδας, όσο και της Κύπρου.
Ο Αυξεντίου όμως αίρεται πάνω από τις αδυναμίες και τα ανθρώπινα πάθη. Θυσιάζεται για την αξιοπρέπεια και την ελευθερία και δηλώνει "τούτη την ώρα δεν το ξέρω το μίσος,σα να μην το΄μαθα ποτές ή να το ξέχασα".

Φοίβο μου,
ευτυχώς το ποίημα αυτό διδάσκεται στη Γ΄Λυκείου κι έτσι δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να γνωρίσουν το μεγαλείο του ήρωα.
Και είναι ένα από τα κείμενα που τους εμπνέει και τους συγκινεί ιδιαίτερα.

Lexi_penitas είπε...

Δεν μπορώ να περηφανευτώ για τη σχέση μου με τη ποίηση. Και όμως τον Αποχαιρετισμό τον διάβασα και τον ξαναδιάβασα. Και κάθε φορά με συγκλόνιζε. Ίσως ένιωθα πόσο μικρός είμαι...

Ανώνυμος είπε...

ΜΑ δεν έχει νόημα πια η 'επετειακή' συνάντηση με την κυρά Ελευθερία [την προσωπική και την κοινωνική], το παλικάρι τον Γρηγόρη, τον Γιάννη Ρίτσο!!!
Πολύ χειρότερο γίνεται η υπόθεση, όταν υποτάσσεται σε "μαθημάτα" και "γνωριμίες" πρεσαρισμένες στις εισαγωγικές εξετάσεις!!! Αποβάλλονται εκ του εγκεφάλου πάραυτα...

Να διαβάσουμε, με την καρδιά, τον μπαρμπα-Γιάννη Ρίτσο, καλύτερα, βαθύτερα, ουσιαστικότερα. ΧΩΡΙΣ ΠΑΡΩΠΙΔΕΣ ΚΑΙ ΟΜΑΤΟΓΥΑΛΙΑ!!!

"Νύχτα

Ψηλός ευκάλυπτος μ' ένα φαρδύ φεγγάρι.
Ένα άστρο τρέμει στο νερό.
Ουρανός άσπρος-ασημένιος.
Ακούστηκε πλάι, στα ρηχά
δεύτερο, τρίτο πήδημα ψαριού.
Εκστατική, μεγάλη ορφάνεια-ελευθερία.

Λέρος, 21.Χ.68"


Παραπέρα τι γίνεται; "Κανεί πιον! Δράση τώρα!", λέει πιο δίπλα στην επιφάνεια της ιστοσελίδας. ΚΑΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΙΣ 7 ΜΑΡΤΗ! ΤΙ;;;

Για οποιον/αν ζητά κάτι πιο συστηματικό και κριτικό:
Γιώργος Κεχαγιόγλου, "Τα 'κυπριακά' ποιήματα του Ρίτσου: Αποτιμήσεις και απηχήσεις", Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου "Ο ποιητής και ο πολίτης Γιάννης Ρίτσος", εκδ. Μουσείου Μπενάκη -Κέδρος, Αθήνα 2008, 132-148.
Με την αγάπη μου σε όλους

Γιώργος Μύαρης, ο ενοχλών

Eva Neocleous είπε...

@ Ανώνυμο/η,
συμφωνώ μαζί σας κι ευχαριστώ για την εισήγηση.

@ Λέξη,
με την ποίηση όλοι έχουμε σχέση.Και τούτοι οι στίχοι είναι μοναδικοί.Ο ήρωας αποχαιρετά τη ζωή μέσα από την ωδή στη ζωή!Ο θάνατος είναι τόσο κοντά κι όμως εκείνος αίρεται πάνω απ΄αυτόν...

Eva Neocleous είπε...

Γιώργο,
καταιγιστικός όπως πάντα.
Μιλάς για το εξετασιοκεντρικό σύστημα, τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας στη Μ.Ε. που "επιβάλλει" τον κατακερματισμό και την τυποποίηση...Συμφωνώ.
Αν θέλουμε βέβαια, μπορούμε να ξεφύγουμε.Κι υπάρχουν τόσες δυνατότητες...
Σχετικά με την απορία σου:
Αν κάνεις διπλό κλικ στην αφίσα δεξιά, θα σε πάει στο ιστολόγιο της Πλατφόρμας Εκπαιδευτικών.Εκεί θα βρεις περισσότερες πληροφορίες για τη δικοινοτική πορεία του ερχόμενου Σαββάτου.
Να΄σαι καλά.

Eva Neocleous είπε...

Γιώργο μου,
Παρεμπιπτόντως,ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Λέσβου θα φιλοξενήσει στη Λέσβο το 36ο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων με θέμα "Η θέση της λογοτεχνίας στην Β/θμια Εκπ/ση". Το συνέδριο θα διεξαχθεί στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης από 12 έως 14 Νοεμβρίου.
Στο Συνέδριο θα συμμετάσχουν εκπρόσωποι του ΥΠΕΠΘ και της ΟΛΜΕ, 30 εισηγητές, λογοτέχνες και 500 φιλόλογοι από όλους τους νομούς της Ελλάδας και από την Κύπρο.